Korzystny wpływ kąpieli leśnych na zdrowie układu odpornościowego

Autorstwa: 4Life Research

Data publikacji: Kwiecień 2024 r.

Czy zdarzyło Ci się wybrać kiedyś na spacer do lasu i doświadczyć spokoju, orzeźwienia oraz przypływu nowej energii? To ponadczasowe doświadczenie, doceniane przez uzdrowicieli z różnych epok, skrywa głęboką prawdę: natura skutecznie leczy nasze dolegliwości. W terapeutyczną moc przyrody wierzył już Hipokrates i potwierdza ją współczesna nauka. Przez całe wieki lekarze doradzali pacjentom spędzanie czasu w otoczeniu drzew, wiedząc, że może to działać odmładzająco na organizm, uspokajająco na umysł i kojąco na ducha. Jeśli przyjrzymy się bliżej podstawom naukowym leśnych kąpieli, odkryjemy misterne sposoby, w jakie ta naturalna terapia wzbogaca życie i wzmacnia zdrowie układu odpornościowego. W końcu to właśnie Hipokrates stwierdził: „Najlepszym lekarzem jest sama natura”¹.

Czym są kąpiele leśne?

Naukowcy z różnych krajów świata od wielu lat badają „Shinrin-Yoku” (kąpiele leśne) – praktykę przebywania w otoczeniu przyrody w celu poprawy stanu zdrowia. Kąpiele leśne polegają na spędzaniu czasu w lesie, ale korzyści z tego rodzaju terapii można odnieść już poprzez samo obserwowanie wirtualnych obrazów przyrody przez zaledwie 15 minut! Wiele badań naukowych przeprowadzonych na przestrzeni lat potwierdza, że przebywanie w leśnym środowisku przynosi liczne korzyści.

Prozdrowotne korzyści kąpieli leśnych

Zmniejszenie poziomu stresu i poprawa nastroju

Przykładowo jedno z badań dowiodło, że kąpiele leśne mogą przyczyniać się do poprawy wielu parametrów zdrowotnych w organizmie człowieka. Trzydniowa wycieczka do lasu – w porównaniu z przebywaniem w środowisku miejskim – może obniżyć poziom stresu (określany na podstawie pomiarów ciśnienia tętniczego krwi, tętna i poziomu kortyzolu) oraz poprawić nastrój². Kąpiele leśne mogą również pozytywnie wpływać na zdrowie psychiczne. Uczestnicy badania zgłaszali, że po spędzeniu czasu w lesie czuli się zregenerowani i zrelaksowani².

Łagodzenie stanów zapalnych i obniżenie ciśnienia tętniczego

Inne badanie wykazało korzystny wpływ siedmiodniowej wyprawy do lasu na ciśnienie tętnicze krwi. Po zakończeniu wycieczki markery stanu zapalnego takie jak interleukina-6 oraz markery chorób takie jak angiotensyna uległy poprawie. Podczas tego badania sprawdzono również jakość leśnego powietrza i stwierdzono, że jest ono o wiele czystsze w porównaniu z powietrzem w miastach. Wyższa jakość powietrza może przyczyniać się do łagodzenia stanów zapalnych i poprawy zdrowia serca³.

Poprawa jakości snu

Co ciekawe, zażywanie leśnych kąpieli może mieć również korzystny wpływ na inne aspekty zdrowia, takie jak sen⁴. Kolejne badanie przeprowadzone z udziałem młodych mężczyzn w Japonii wykazało pozytywne efekty w leczeniu depresji i zwiększaniu poziomu serotoniny, która jest neuroprzekaźnikiem znanym ze swojej roli w regulacji nastroju.

Poprawa zdrowia mózgu

Spędzanie czasu w lesie może również korzystnie oddziaływać na funkcjonowanie mózgu. Spacery w otoczeniu przyrody, a nawet samo oglądanie obrazów natury może poprawiać koncentrację i zdolności poznawcze⁵. Podczas jednego z badań z udziałem osób w starszym wieku wykazano, że terapia leśna może przyczyniać się do zmniejszenia czynników ryzyka pogorszenia funkcji poznawczych spowodowanego demencją⁶.

Większe odprężenie

Interesującą korzyścią wynikającą z wirtualnych kąpieli leśnych jest łagodzenie bólu i uczucie większego odprężenia. Podczas badania przeprowadzonego w minionym roku uczestnicy o ograniczonej możliwości poruszania się i niskim poziomie witalności zgłosili, że oglądanie zdjęć i filmów prezentujących środowisko leśne poprawiło ich jakość życia w wielu aspektach⁷.

Szybsza regeneracja

Wycieczka do lasu może również przyspieszyć regenerację organizmu po fizycznych urazach. Podczas jednego z badań uczestnicy spędzali czas, spacerując po lesie, a następnie w dziesięciostopniowej skali oceniono poziom występujących u nich chronicznych dolegliwości bólowych szyi. Wykazano, że po spacerach w lesie poziom bólu u badanych osób uległ zmniejszeniu. Dowiedziono również, że u uczestników, którzy dodatkowo wykonywali ćwiczenia rozciągające, zwiększył się zakres wykonywanych ruchów, a liczba punktów zapalnych w obrębie szyi uległa zmniejszeniu⁸.

Korzystny wpływ kąpieli leśnych na zdrowie układu odpornościowego

Przedstawione już korzyści płynące z kąpieli leśnych są imponujące, ale dzisiaj chcielibyśmy skoncentrować się na jeszcze jednej: wpływie kąpieli leśnych na układ odpornościowy! Jak wykazały liczne badania, kąpiele leśne pozytywnie wpływają na układ odpornościowy.

W trakcie jednego z badań przeprowadzonych na Węgrzech pobrano próbki krwi od osób, które przez dwie godziny spacerowały w lesie późną wiosną. Naukowcy zmierzyli szereg markerów układu odpornościowego, w tym CD69, granzym B, komórki NK (naturalni zabójcy) oraz wiele innych. Po spacerze w lesie poprawie uległo kilka markerów sygnalizujących prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego⁹.

Podczas innego badania uczestnicy spędzili trzy dni i dwie noce w środowisku leśnym. W trakcie badania kilkukrotnie pobrano od nich próbki krwi. Naukowcy wyodrębnili i zbadali komórki NK. Okazało się, że odsetek limfocytów i monocytów (rodzaje krwinek białych) we krwi uległ zwiększeniu! Zmierzono również aktywność komórek NK i stwierdzono, że po wycieczce do lasu uległa ona poprawie⁹. Najciekawszym odkryciem tego eksperymentu był fakt, że aktywność komórek NK była nadal podwyższona nawet 30 dni po zakończeniu wyprawy!¹⁰ Oznacza to, że już kilkudniowy pobyt w lesie może zapewniać długotrwałe korzyści dla układu odpornościowego.

Fitoncydy stymulują komórki NK

Możemy jednak przedstawić na to bardziej konkretne dowody! Co takiego w drzewach tak skutecznie wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego? Drzewa wydzielają olejki eteryczne nazywane fitoncydami, które mają specyficzne właściwości. W badaniu in vitro sprawdzono, jak te olejki stymulują komórki NK do walki z czynnikami zagrażającymi układowi odpornościowemu. Fitoncydy zwiększały cytotoksyczność komórek NK wobec komórek docelowych i zwiększyły niektóre markery aktywności układu odpornościowego, takie jak perforyna, granzym A i granulizyna. Badanie wykazało, że olejki eteryczne poprawiały zdolności regeneracyjne nawet uszkodzonych komórek NK. ¹¹

Dowiedziono, że kąpiele leśne poprawiają funkcjonowanie układu odpornościowego. W przeglądzie literatury naukowej przeprowadzonym w 2021 roku omówiono trzynaście osobnych badań, w ramach których sprawdzono wpływ terapii leśnej na układ odpornościowy (niektóre z nich wymieniliśmy powyżej). Inne badania wykazały, że terapia wpłynęła na zwiększenie aktywności komórek NK albo poprawę innych markerów układu odpornościowego lub stresu. ^{12 13, 14, 15, 16}

Wniosek

Podsumowując, przebywanie w lesie, a nawet oglądanie zdjęć lub filmów przedstawiających środowisko leśne lub przyrodę może mieć bardzo korzystny wpływ na wiele aspektów zdrowia, zwłaszcza na układ odpornościowy. Gdy następnym razem wybierzesz się na spacer w otoczeniu przyrody lub wyruszysz na kemping, będziesz wiedzieć, że robisz coś bardzo ważnego dla zdrowia oraz relaksu.

Źródła: (w języku angielskim)

1. Najlepszym lekarzem jest sama natura

2. Leczniczy wpływ oglądania rzeczywistego krajobrazu leśnego

3. Terapeutyczny wpływ kąpieli leśnych na nadciśnienie u osób w podeszłym wieku

4. Wpływ kąpieli leśnych (shinrin-yoku) na poziom serotoniny

5. Korzystny wpływ kontaktu z przyrodą na zdolności poznawcze

6. Wpływ programu leśnego leczenia przeciwstarzeniowego na zdrowie psychiczne, fizjologiczne i fizyczne osób starszych z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi

7. Wpływ programów wirtualnych kąpieli leśnych na dorosłe osoby niepełnosprawne

8. Porównanie terapeutycznego wpływu samych kąpieli leśnych oraz kąpieli leśnych połączonych z ćwiczeniami

9. Kąpiele leśne zawsze mają sens: wpływ na obniżenie ciśnienia tętniczego i równowagę układu odpornościowego w badaniu przeprowadzonym zimą i późną wiosną w Europie Środkowej

10. Kąpiele leśne zwiększają aktywność komórek „naturalni zabójcy” u ludzi

11. Fitoncydy (drzewne olejki eteryczne) stymulują aktywność komórek „naturalni zabójcy” u ludzi

12. Opieka duchowa nad pacjentami onkologicznymi w ramach medycyny zintegrowanej w zielonej przestrzeni miejskiej: badanie pilotażowe

13. Wpływ programu terapii leśnej i środowiska leśnego na poziom stresu pracowników płci żeńskiej

14. Leśna adiuwantowa terapia antynowotworowa zwiększa naturalną cytotoksyczność u żyjących w miastach kobiet chorujących na nowotwór piersi

15. Prozdrowotny wpływ kąpieli leśnych na pacjentów w podeszłym wieku

16. Wpływ terapii leśnej na łagodzenie chronicznego, rozległego bólu